УГОЛОВНОЕ ПРАВО. ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ
Аğayev İ.B.
Cinayət hüququ. Xüsusi hissə.
Учебник.
Баку: Издательство «Nurlar», 2018.
488 страниц. 31 печ.л.
Особенная часть уголовного права является составной частью (системой) правовых предписаний, устанавливающих признаки запрещенных форм общественно опасного (преступного) поведения и наказания в случае нарушения запретов. В отличие от норм, которые имеют общий характер и действуют в целом, иногда относительно всей совокупности уголовно-правовых норм (например, принципы уголовного права), нормы Особенной части запрещают совершение деяний, признаваемых государством преступными. Таким образом, Особенная часть может рассматриваться именно как часть уголовного права, как совокупность уголовно-правовых норм, устанавливающих социально-правовые признаки деяний, признанных преступными и конкретные виды и размеры наказаний за их совершение. Единство и взаимосвязь Общей и Особенной частей уголовного права позволяют реализовать задачи охраны личности, общества, государства от преступных посягательств, а также обеспечить профилактическую функцию Уголовного кодекса.
Нормы Общей части нацелены на обеспечение установления и разъяснения положений, относящихся в целом к уголовному праву, в то время как, нормы Особенной части устанавливают запрет и требуют его реализации. Только в совокупности норм двух частей уголовного права, их взаимной увязанности и согласованности всех правовых аспектов возможна правильная квалификация.
В ходе реформирования уголовного законодательства Азербайджанской Республики Особенная часть была подвергнута значительным изменениям. Изменения были связаны с трансформированием в последние годы социально значимых ценностей, интересов и благ: политических, экономических, идеологических, духовно-нравственных и др. Реформирование уголовного законодательства прежде всего коснулось, криминализации и декриминализации ряда деяний. Структура Особенной части уголовного права отражает новые подходы, в частности, приоритеты уголовно-правовой охраны обозначены в следующем порядке: безопасность мира и человечности, личность, общество, государство.
Значение Особенной части уголовного права чрезвычайно велико. Оно состоит в том, что нормы Особенной части уголовного права обеспечивают охрану наиболее важных социально значимых ценностей, интересов и благ; предметно воплощают принцип законности; обеспечивают реализацию уголовной политики государства; содержат описание конкретных преступлений, что позволяет квалифицировать общественно опасные деяния; обеспечивают классификацию составов преступлений в зависимости от характера и степени общественной опасности.
Таким образом, значение Особенной части уголовного права заключается в том, что только ее нормами определяется совершено ли лицом уголовно наказуемое деяние и состав какого именно преступления оно содержит.
Система Особенной части уголовного права состоит из определенным образом сгруппированных норм, в основу которых положены признаки родовых и видовых объектов преступлений. В основу изложения системы Особенной части уголовного права в настоящем учебнике положена система Особенной части Уголовного кодекса Азербайджанской Республики. А основная задача построения системы Особенной части Уголовного кодекса заключается в максимальном облегчении возможности правоохранительным органам правильно квалифицировать деяние виновного, избежать ошибок и разночтений.
ОГЛАВЛЕНИЕ
MÜƏLLİFDƏN — 15
I BÖLMƏ
CİNAYƏT HÜQUQUNUN XÜSUSİ HİSSƏSİNİN ANLAYIŞI VƏ ƏHƏMİYYƏTİ
FƏSİL 1
CİNAYƏT HÜQUQUNUN XÜSUSİ HİSSƏSİ, ONUN SİSTEMİ — 19
§ 1. Cinayət hüququnun Xüsusi hissəsinin mahiyyəti və əhəmiyyəti- 19
§ 2. Cinayət hüququnun Xüsusi hissəsinin sistemi- 22
FƏSİL 2
CİNAYƏTLƏRİN TÖVSİFİNİN ƏSASLARI — 25
§ 1. Cinayətlərin tövsifinin anlayışı — 25
§ 2. Cinayətlərin tövsifi zamanı cinayət tərkibinin tətbiq edilməsi — 33
II BÖLMƏ
SÜLH VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 3
SÜLH VƏ İNSANLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR — 47
§ 1. Sülh və insanlıq əleyhinə cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 47
§ 2. Sülhə və dövlətlərin dinc yanaşı yaşamasına qəsd edən cinayətlər — 50
§ 3. İnsanlığın təhlükəsizliyinə qəsd edən cinayətlər — 58
§ 4. Müharibə cinayətləri — 66
III BÖLMƏ
ŞƏXSİYYƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 4
HƏYAT VƏ SAĞLAMLIQ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR — 77
§ 1. Həyat və sağlamlıq əleyhinə cinayətlərin anlayışı və növləri — 77
§ 2. İnsan həyatına qəsd edən cinayətlər — 79
§ 3. İnsan sağlamlığına qəsd edən cinayətlər — 95
§ 4. İnsan həyatı və sağlamlığını təhlükə qarşısında qoyan cinayətlər — 101
FƏSİL 5
ŞƏXSİYYƏTİN AZADLIĞI, ŞƏRƏF VƏ LƏYAQƏTİ ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR — 112
§ 1. Şəxsiyyətin azadlığına qəsd edən cinayətlər — 113
§ 2. Şəxsiyyətin şərəf və ləyaqətinə qəsd edən cinayətlər — 124
FƏSİL 6
ŞƏXSİYYƏTİN CİNSİ TOXUNULMAZLIĞI VƏ CİNSİ AZADLIĞI ƏLEYHİNƏ CİNAYƏTLƏR — 129
§ 1. Şəxsiyyətin cinsi toxunulmazlığı və cinsi azadlığı əleyhinə olan cinayətlərin anlayışı — 129
§ 2. Yetkinlik yaşına çatmış şəxsin cinsi azadlığına və cinsi toxunulmazlığına qəsd edən cinayətlər — 130
§ 3. Azyaşlıların və yetkinlik yaşına çatmayanların mənəvi və fiziki sağlamlığına, onların cinsi azadlığına və cinsi toxunulmazlığına qəsd edən — 134
FƏSİL 7
İNSAN VƏ VƏTƏNDAŞIN KONSTİTUSİYA HÜQUQ VƏ AZADLIQLARI ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 138
§ 1. İnsan və vətəndaşın konstitusiya hüquq və azadlıqlarına qəsd edən cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 138
§ 2. Siyasi hüquq və azadlıqlara qəsd edən cinayətlər — 140
§ 3. Sosial-iqtisadi hüquq və azadlıqlara qəsd edən cinayətlər — 147
§ 4. Şəxsi hüquq və azadlıqlara qəsd edən cinayətlər — 155
FƏSİL 8
YETKİNLİK YAŞINA ÇATMAYANLAR VƏ AİLƏ MÜNASİBƏTLƏRİ ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 161
§ 1. Yetkinlik yaşına çatmayanlar və ailə münasibətləri əleyhinə olan cinayətlərin anlayışı — 161
§ 2. Yetkinlik yaşına çatmayanları cəmiyyətə zidd fəaliyyətə sövq edən cinayətlər — 163
§ 3. Yetkinlik yaşına çatmayana və ya bütövlükdə ailənin mənafelərinə zərər vurma ilə bağlı olan cinayətlər — 169
IV BÖLMƏ
İQTİSADİ SAHƏDƏ CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 9
MÜLKİYYƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 175
§ 1. Mülkiyyət əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 175
§ 2. Özgənin əmlakını talama — 177
§ 3. Talama əlamətləri olmayan tamah cinayətləri — 188
§ 4. Mülkiyyətə tamah niyyəti olmadan qəsd edən cinayətlər — 193
FƏSİL 10
İQTİSADİ FƏALİYYƏT SAHƏSİNDƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 196
§ 1. İqtisadi fəaliyyət sahəsində olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 196
§ 2. Qanuni sahibkarlıq fəaliyyətinə qəsd edən cinayətlər — 199
§ 3. İqtisadi fəaliyyət sahəsində dövlət inhisarına qəsd edən cinayətlər — 230
§ 4. Gömrük və vergi cinayətləri — 240
V BÖLMƏ
İCTİMAİ TƏHLÜKƏSİZLİK VƏ İCTİMAİ QAYDA ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 11
İCTİMAİ TƏHLÜKƏSİZLİK ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 247
§ 1. İctimai təhlükəsizlik əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası və növləri — 247
§ 2. Ümumi təhlükəsizliyə qəsd edən cinayətlər — 250
§ 3. Xüsusi təhlükəsizlik qaydalarının pozulması ilə əlaqədar olan cinayətlər — 265
§ 4. Ümumi təhlükəli predmetlərlə rəftar qaydalarının pozulması ilə əlaqədar olan cinayətlər — 268
§ 5. İctimai təhlükəsizliyə qəsd edən digər cinayətlər — 276
FƏSİL 12
ƏHALİNİN SAĞLAMLIĞI VƏ İCTİMAİ MƏNƏVİYYAT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 284
§ 1. Əhalinin sağlamlığı və ictimai mənəviyyat əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 284
§ 2. Narkotik vasitələrin və psixotrop maddələrin qanunsuz dövriyyəsi ilə əlaqədar cinayətlər — 285
§ 3. İctimai mənəviyyata qəsd edən cinayətlər — 296
FƏSİL 13
EKOLOJİ CİNAYƏTLƏR — 302
§ 1. Ekoloji cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 302
§ 2. Ümumi xarakterli ekoloji cinayətlər — 304
§ 3. Ətraf mühitin əsas obyektlərinə qəsd edən cinayətlər — 307
§ 4. Fauna və floraya qəsd edən cinayətlər — 314
FƏSİL 14
HƏRƏKƏT TƏHLÜKƏSİZLİYİ VƏ NƏQLİYYATIN İSTİSMARI ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 321
§ 1. Hərəkət təhlükəsizliyi və nəqliyyatın istismarı əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 321
§ 2. Hərəkət təhlükəsizliyinə və nəqliyyatın istismarına qəsd edən cinayətlər — 324
§ 3. Nəqliyyatın fəaliyyəti sferasında olan digər cinayətlər — 330
FƏSİL 15
KİBERCİNAYƏTLƏR — 338
§ 1. Kibercinayətlərin ümumi xarakteristikası — 338
§ 2. Kibercinayətlərin növləri və xüsusiyyətləri — 341
VI BÖLMƏ
DÖVLƏT HAKİMİYYƏTİ ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 16
DÖVLƏTİN KONSTİTUSİYA QURULUŞUNUN ƏSASLARI VƏ TƏHLÜKƏSİZLİYİ
ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 351
§ 1. Dövlətin konstitusiya quruluşunun əsaslarına və təhlükəsizliyinə qəsd edən cinayətlərin anlayışı — 351
§ 2. Dövlətin xarici təhlükəsizliyinə qəsd edən cinayətlər — 354
§ 3. Dövlətin konstitusiya quruluşunun əsaslarına və müdafiə qabiliyyətinə qəsd edən cinayətlər — 359
FƏSİL 17
ƏDALƏT MÜHAKİMƏSİ ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 368
§ 1. Ədalət mühakiməsi əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 368
§ 2. Ədalət mühakiməsinin və ibtidai istintaqın həyata keçirilməsinə müdaxilə etmə — 373
§ 3. Ədalət mühakiməsini və ibtidai istintaqı həyata keçirən şəxslər tərəfindən vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmə və ya həmin səlahiyyətləri aşma — 378
§ 4. Məhkəmələrin və ibtidai istintaq orqanlarının normal fəaliyyətinə qəsd etmə — 388
FƏSİL 18
KORRUPSİYA CİNAYƏTLƏRİ VƏ QULLUQ MƏNAFEYİ ƏLEYHİNƏ OLAN DİGƏR CİNAYƏTLƏR — 400
§ 1. Korrupsiya cinayətləri və qulluq mənafeyi əleyhinə olan digər cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 400
§ 2. Vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmə və buna oxşar tərkiblərlə bağlı olan cinayətlər — 404
§ 3. Rüşvətxorluqla bağlı olan cinayətlər — 418
FƏSİL 19
İDARƏETMƏ QAYDASI ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 427
§ 1. İdarəetmə qaydası əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 427
§ 2. Hakimiyyət və idarəetmə nümayəndələrinə qəsd edən cinayətlər — 429
§ 3. İdarəetmə sferasının normal fəaliyyətinə qəsd edən cinayətlər — 432
§ 4. Azərbaycan Respublikasının suveren hüquqlarına və atributlarına qəsd edən cinayətlər — 441
VII BÖLMƏ
HƏRBİ XİDMƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR
FƏSİL 20
HƏRBİ XİDMƏT ƏLEYHİNƏ OLAN CİNAYƏTLƏR — 447
§ 1. Hərbi xidmət əleyhinə olan cinayətlərin ümumi xarakteristikası — 447
§ 2. Tabelik qaydası və hərbi intizamın ümumi tələbləri əleyhinə olan cinayətlər — 450
§ 3. Hərbi xidmət borcu və vəzifələri əleyhinə olan cinayətlər — 458
§ 4. Hərbi xidmətin xüsusi vəzifələri əleyhinə olan cinayətlər — 463
§ 5. Hərbi əmlakin istifadəsi və qorunmasi əleyhinə olan cinayətlər — 469
§ 6. Hərbi-texniki vasitələrin istismari qaydalarina qəsd edən cinayətlər — 472
MÜƏLLİFİN TÖVSİYƏ ETDİYİ ƏDƏBİYYAT — 475